Sau 10 năm, PAPI tiếp tục đóng vai trò là công cụ hữu hiệu góp phần thúc đẩy quản trị tốt ở Việt Nam.

Phát biểu tại Lễ công bố Báo cáo Chỉ số hiệu quả quản trị và hành chính công cấp tỉnh ở Việt Nam năm 2018, bà Caitlin Wiese, Quyền đại diện thường trú của Chương trình Phát triển Liên hợp quốc tại Việt Nam nhấn mạnh, sau 10 năm, Chỉ số PAPI tiếp tục đóng vai trò là công cụ hữu hiệu góp phần thúc đẩy quản trị tốt ở Việt Nam. Trọng tâm nghiên cứu của Chỉ số PAPI rất sát với sứ mệnh của Chương trình Phát triển Liên hợp quốc, đặt người dân là trung tâm của quá trình phát triển. Chỉ số PAPI là công cụ lắng nghe tiếng nói của người dân, tìm hiểu kỳ vọng của người dân đối với các cấp chính quyền, và bằng cách đó tạo điều kiện để người dân tham gia quản trị đất nước. Qua thời gian, Chỉ số PAPI ngày càng khẳng định là mô hình thúc đẩy quản trị có sự tham gia mà một số quốc gia trên thế giới đã tìm hiểu và học hỏi trong quá trình xây dựng những chỉ báo quan trọng đo lường tiến bộ trong việc thực hiện Mục tiêu phát triển bền vững số 16 về xã hội hòa bình, công bằng và bình đẳng.

Theo Phó Giáo sư, Tiến sỹ Lê Quốc Lý, Phó Giám đốc Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh, Báo cáo PAPI 2018 là công cụ hữu ích phản ánh sự ghi nhận đánh giá khách quan của đông đảo người dân về hiệu quả hoạt động của bộ máy công quyền cấp tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương. Báo cáo PAPI có độ tin cậy cao, góp phần cải thiện quá trình hoạch định, thực thi và giám sát chính sách ở Việt Nam. Các kết quả nghiên cứu được sử dụng trong chương trình đào tạo, bồi dưỡng cho cán bộ lãnh đạo quản lý cấp trung ương, cấp tỉnh. Các báo cáo đã trở thành một trong những nguồn dữ liệu quan trọng phục vụ các thảo luận chính sách về cải cách thể chế, hành chính ở Việt Nam và nhận được sự đánh giá cao của học viên là cán bộ trung, cao cấp của Đảng và Nhà nước, các đoàn thể ở Việt Nam.

Tiến sỹ Nguyễn Hữu Dũng, Phó Chủ tịch Ủy ban Trung ương MTTQ Việt Nam cho biết một trong những mục tiêu của Báo cáo PAPI nâng cao hiệu quả chương trình cải cách nền hành chính quốc gia và thực hiện hiệu quả các quy chế dân chủ ở xã, phường, thị trấn. Những kết quả nghiên cứu này ngày càng được nhiều các cơ quan ở Trung ương và địa phương tham khảo sử dụng phục vụ công tác chỉ đạo.

PAPI là khảo sát xã hội học lớn nhất tại Việt Nam, đo lường hiệu quả của công tác điều hành, thực thi chính sách, cung ứng dịch vụ công dựa trên đánh giá và trải nghiệm của người dân với dữ liệu được thu thập thường niên. PAPI hướng tới cải thiện hiệu quả phục vụ nhân dân của chính quyền địa phương nhằm đáp ứng tốt hơn yêu cầu ngày càng cao của nhân dân thông qua việc: tạo cơ hội cho người dân tham gia đánh giá hiệu quả hoạt động của chính quyền, vận động chính quyền cải thiện cung cách phục vụ nhân dân; đồng thời thúc đẩy việc tự đánh giá để đổi mới, tạo tập quán cạnh tranh lành mạnh và văn hóa học hỏi kinh nghiệm giữa các chính quyền địa phương. Nội dung của PAPI bao gồm: 8 chỉ số nội dung, 28 nội dung thành phần, hơn 120 chỉ tiêu chính, hơn 550 câu hỏi về nhiều vấn đề chính sách của Việt Nam. Sau 2 năm thí điểm 2009 và 2010, khảo sát PAPI bắt đầu thực hiện trên phạm vi toàn quốc từ năm 2011 tới nay. Từ năm 2009 đến năm 2018, PAPI đã thu thập và phản ánh trải nghiệm của 117.363 lượt người dân thông qua phỏng vấn trực tiếp.

PAPI 2018: Người dân hài lòng với dịch vụ công

– Hài lòng với hiệu quả kiểm soát tham nhũng trong khu vực công 

Kết quả phân tích dữ liệu PAPI 2018 cho thấy yếu tố tác động lớn nhất tới mức độ hài lòng với hiệu quả quản trị và hành chính công là hiệu quả kiểm soát tham nhũng trong khu vực công. Người dân có cảm nhận hiện tượng “vòi vĩnh” trong dịch vụ y tế tuyến huyện, quận và giáo dục tiểu học công lập giảm đáng kể so với kết quả khảo sát năm 2017.

Tuy nhiên, hiện tượng “lót tay” để có việc làm trong khu vực Nhà nước, “vòi vĩnh” trong cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, lạm dụng công quỹ chưa giảm. Bên cạnh đó, mặc dù người dân có chung quan điểm rằng, tham nhũng đã giảm đi so với 3 năm trước, song mỗi cấp chính quyền có mức độ thuyên giảm khác nhau. Gần 60% số người trả lời cho rằng tham nhũng ở cấp xã, phường đã thuyên giảm trong 3 năm qua, song chỉ có 50% số người trả lời cho rằng tham nhũng ở cấp quốc gia có xu hướng thuyên giảm. Kết quả khảo sát PAPI 2018 cũng cho thấy, tham nhũng vẫn là một trong ba mối quan ngại hàng đầu trong công chúng.

– Lĩnh vực dịch vụ và thủ tục hành chính công khởi sắc

Lĩnh vực dịch vụ và thủ tục hành chính công cũng có nét khởi sắc. Có sự cải thiện từng bước ở cả bốn nhóm dịch vụ và thủ tục hành chính công PAPI đo lường, bao gồm dịch vụ chứng thực, xác nhận của chính quyền cơ sở; dịch vụ cấp giấy phép xây dựng; dịch vụ cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất và dịch vụ hành chính công cấp xã, phường.

Tuy nhiên, khoảng cách giữa điểm trung bình chung toàn quốc năm 2018 (7,39 điểm) và điểm cao nhất mong muốn đạt được (10 điểm) vẫn còn lớn, đồng nghĩa với yêu cầu chính quyền các cấp tiếp tục cải thiện dịch vụ hành chính công, đặc biệt là dịch vụ “một cửa” liên quan đến giấy chứng nhận quyền sử dụng đất.

– Thay đổi tích cực trong hiệu quả huy động sự tham gia của người dân vào đời sống chính trị, xã hội ở cấp cơ sở

Năm 2018, người dân ghi nhận một số thay đổi tích cực trong hiệu quả huy động sự tham gia của người dân vào đời sống chính trị, xã hội ở cấp cơ sở. Đặc biệt, kết quả khảo sát cho thấy, tỷ lệ người dân bị chính quyền địa phương ép buộc đóng góp cho dự án xây mới, tu sửa công trình công cộng tại địa phương có xu hướng giảm. Có thể nói, chính quyền địa phương giảm sử dụng áp lực để buộc người dân đóng góp cho các dự án công trình công cộng ở cơ sở, mà để người dân tự nguyện tham gia nhiều hơn.

– Hài lòng hơn trong việc tổ chức lập danh sách hộ nghèo và chia sẻ thông tin thu, chi ngân sách cấp xã, phường       

Năm 2018, người dân hài lòng hơn với mức độ công khai, minh bạch của chính quyền trong việc tổ chức lập danh sách hộ nghèo và chia sẻ thông tin thu, chi ngân sách cấp xã, phường. Về trách nhiệm giải trình với người dân, năm 2018, số người gặp gỡ cán bộ, công chức chính quyền cấp thôn, tổ dân phố, cấp xã, phường khi có bức xúc với chính quyền hoặc hàng xóm tăng lên và số người cho rằng những cuộc tiếp xúc đó đem lại kết quả cũng tăng lên.

Vấn đề cần tập trung giải quyết

Khi được hỏi về những vấn đề hệ trọng nhất trong năm 2018 cần Nhà nước tập trung giải quyết, đói nghèo tiếp tục là vấn đề được nhiều người chọn nhất. Mặc dù điều kiện phát triển kinh tế hộ gia đình và của đất nước được nhiều người cho là có cải thiện, song vẫn có tới 25% số người được hỏi chọn đói nghèo là vấn đề hệ trọng nhất…

Về mối quan ngại đối với chất lượng môi trường, kết quả phân tích cho thấy đa số người dân ủng hộ bảo vệ môi trường, cho dù có phải hy sinh tăng trưởng kinh tế. Đa số người trả lời ủng hộ mạnh mẽ việc xây dựng các nhà máy điện sử dụng nhiên liệu “sạch” (nhiên liệu tái tạo), miễn sao nguồn điện đó ổn định, không gây gián đoạn trong cung ứng. Ngoài ra, đa số người dân quan ngại về chất lượng nguồn nước ngày càng xuống cấp hiện nay ở địa phương; hơn 50% số người được hỏi cho rằng chất lượng nguồn nước cho ăn uống, sinh hoạt hiện nay kém hơn ba năm trước.

Về vấn đề bình đẳng giới trong vị trí lãnh đạo, ông Craig Chittick, Đại sứ Australia Việt Nam cho rằng những phát hiện nghiên cứu từ Báo cáo PAPI 2018 cho thấy cơ hội lớn cho Việt Nam trong việc bầu chọn phụ nữ vào các vị trí lãnh đạo, quản lý khu vực Nhà nước. Kết quả phân tích cũng chỉ ra rằng cần nhiều nỗ lực hơn nữa trong việc xóa bỏ định kiến xã hội, đặc biệt của cử tri nữ, đối với phụ nữ mong muốn trở thành lãnh đạo, quản lý.